Cây mít thường được biết đến là một loại cây ăn quả rất ngon bởi hương vị ngọt ngào và hương thơm quyến rũ khi chín. Bên cạnh đó, từ xưa gỗ mít còn được ưu chuộng sử dụng đóng đồ nội thất bởi màu gỗ vàng sắc đặc trưng bắt mắt đặc biệt là để đóng ban thờ, đồ vật thờ cúng tâm linh. Trong bài viết này chúng ta sẽ cùng tìm hiểu những đặc điểm của gỗ mít và ứng dụng của loại gỗ này trong đời sống.
Gỗ mít là gì?
Gỗ mít có tên khoa học là Jackfruit họ dâu tằm.
Gỗ mít có nguồn gốc từ miền Nam Ấn Độ. Nơi đây có những điều kiện khí hậu thời tiết tương đối giống ở Việt Nam. Cây mít được trồng rất phổ biến ở các nước Đông Nam Á. Đặc biệt là các nước: Thái Lan, Philippines, Việt Nam, Ấn Độ, Bangladesh.
Đặc điểm của cây mít có thân gỗ nhỏ. Đường kính trung bình đạt từ 15 đến 20cm. Sinh trưởng tương đối nhanh. Cây mít cao khoảng từ 10 – 30m. Vỏ gỗ cây mít khá dày có thể lên đến 2 cm.
Đây mặc dù là loại cây thân gỗ có lá to bản khá cứng và bóng nhưng cho quả ăn rất ngon. Quả mít có lớp vỏ ngoài xù xì nhiều gai. Bên trong quả nhiều nhiều múi mít màu vàng óng ăn ngon ngọt. Đây là loại quả được nhiều người yêu thích.
Gỗ cây mít thuộc nhóm IV trong bảng phân loại các loại gỗ tại Việt Nam
Gỗ mít có mấy loại? Đặc điểm của gỗ mít?
Gỗ mít có mấy loại
Ở vùng miền có những tên gọi gỗ cây mít khác nhau nên nhiều người lầm tưởng gỗ mít có nhiều loại. Nhưng thực chất gỗ mít chỉ có một loại duy nhất. Có thể kể đến các tên gọi khác như: mít rừng, mít vườn và gỗ mít nài.
Đặc điểm của gỗ mít
Màu vàng sáng là đặc điểm nổi trội nhận biết gỗ. Sau một thời gian sử dụng gỗ có thể chuyển sang màu sẫm đỏ. Hương gỗ của cây mít dịu nhẹ, gần giống như mùi hương, mùi trầm. Mặc dù vân gỗ mít không gì đặc sắc, không nhiều nhưng thớ gỗ khá mịn, mạch gỗ và nhu mô trong mạch dễ dàng nhận biết vì vậy mà nó rất được ưu chuộng để dùng làm đồ thờ cúng tâm linh.
Ở Việt Nam, gỗ mít khá phổ biến, thớ gỗ mềm, không nứt nẻ, trọng lượng gỗ nhẹ. Không cong vênh thuận lợi cho việc chạm khắc chế tác đồ thủ công mỹ nghệ. Loại gỗ này có khả năng chống mối mọt tương đối tốt, thời gian sử dụng lâu có thể lên tới hàng trăm nếu được bảo quản tốt. Thời xưa, không phải ai cũng có thể sử dụng đồ dùng được chế tác từ gỗ mít thường chỉ những gia đình quyền quý có vị thế mới được sử dụng.
Gỗ mít được trồng tại Việt Nam được đánh giá khá cao. Bởi chất gỗ tốt hơn các loại gỗ cây mít nhập khẩu khác như gỗ mít được trồng từ Lào. Đặc biệt là tâm gỗ ở Việt Nam có kích thước khá nhỏ so với các loại gỗ khác.
Ưu điểm gỗ mít
Gỗ không mọt, có mùi thơm
Bên cạnh gỗ giáng hương được coi là vua gỗ thơm thì chỉ có một số loại gỗ khác có mùi thơm đặc trưng. Tuy nhiên, chúng thường rrất hiếm và dễ bị cong vênh co ngót. Nên ít khi được sử dụng đóng các đồ nội thấp có tiết diện lớn. Gỗ mít thì khác không chỉ có mùi hương quyến rõ và khả năng chống sâu mọt, không co ngót. Vì vậy, gỗ mít thường được dùng là các sản phẩm nội thất lớn như bàn thờ, hay cột kèo làm nhà,… Ngoài ra, trong quan niệm dân gian gỗ mít còn được coi là biểu tượng của sự giàu có, trù phú, sinh sôi phát triển dồi dào.
Gỗ dễ tìm, phổ biến
Hầu như ở các vùng nông thôn nào ở Việt Nam cũng có gỗ mít. Thậm chí ở một số nơi còn được trồng với diện tích lớn vừa để lấy quả vừa để lấy gỗ sau khi cây đã đạt đến độ tuổi nhất định, khả năng cho quả hạn chế. Người Việt thường có tâm lý dùng các loại gỗ sẵn có trong vườn làm đồ nội thất dùng trong gia đình.
Dễ chạm khắc đục đẽo
Gỗ mít tương đối chắc nhưng không quá cứng mà dẻo dai nên dễ đục đẽo, trạm trổ. Làm nên những sản phẩm đa dạng với phần chạm khắc tinh xảo. Nếu được bảo quản tốt độ bền của sản phẩm có thể lên tới 200 năm.
Gỗ có màu vàng sang
Màu vàng đặc trưng của gỗ mít khá sáng và rất sáng khi mới khai thác. Càng để lâu gỗ có thể chuyển màu sẫm đỏ đẹp mắt phù hợp làm bàn thờ. Hương của gỗ mít tựa mùi trầm càng làm tăng lên giá trị của gỗ
Nhược điểm của gỗ mít
Với những ưu điểm như vậy nên hiện nay trữ lượng gỗ mít không còn nhiều. Chủ yếu được trồng lấy quả nên gỗ mít cung cấp ra thị trường cũng khá hạn chế.
Gỗ mít đặc điểm là một gỗ ăn quả nên lớn lên cây gỗ không được thẳng, nhiều cành nhánh. Có tiết diện nhỏ hơn các loại gỗ trồng tại rừng.
Phân biệt gỗ mít với các loại gỗ khác
So sánh gỗ mít với gỗ gụ
Nếu như so sánh giữa hai loại gỗ gụ và gỗ mít ở mọi khía cạnh có thể sự chênh lệch rất lớn nhất là khi gỗ gụ là loại gỗ quý hiếm có giá thành tương đối cao. Mặc dù vậy, khi so sánh 2 loại gỗ ở một số điều kiện nhu cầu sử dụng nhất định như khi làm tủ thờ, hay tượng phật thì việc so sánh giữa hai loại gỗ là cần thiết. Trong quá trình sử dụng thực tế gỗ mít hay gỗ gụ đều là hai loại gỗ được ưa chuộng dùng đóng tủ thờ hay tượng phật thì mỗi loại gỗ đều có những ưu nhược điểm nhất định.
Gỗ gụ
Thứ nhất: Gỗ gụ là loại gỗ tự nhiên tốt được xếp vào nhóm gỗ quý ở Việt Nam. Loại gỗ này mang đặc điểm màu vàng nhạt, hoặc vàng trắng sau để lâu có thể chuyển sang màu nâu thẫm.
Thứ hai: Gỗ gụ là loại gỗ có thớ thẳng, vân gỗ mịn và đẹp. Bên cạnh đó, vân gỗ gụ có hình dáng như hoa, đa dạng và rất đẹp,
Thứ ba: Có nhiều phương pháp khác nhau để phân biệt gỗ gụ nhưng để chính xác nhất người ta thường đưa lên mũi ngửi nếu thấy có mùi chua nhưng không hăng thì đúng là gỗ gụ. Sau khi đánh bóng bằng vecni, gỗ sẽ chuyển màu nâu đậm, hoặc mầu nâu đỏ.
Hiện nay, nhiều cá nhân lợi dụng làm giả các sản phẩm gỗ gụ gây nhầm lẫn cho khách hàng. Vì vậy, khi lựa chọn gỗ gụ cần thật tinh mắt và sử dụng các phương pháp khác nhau để phân biệt.
=> Thông tin chi tiết về Gỗ Gụ & Ứng dụng của gỗ trong đời sống
Gỗ mít
Màu vàng đặc trưng của gỗ cây mít riêng biệt và rất dễ nhận biết. Khi để lâu chuyển màu nâu đỏ đẹp mắt tạo cảm giác ấm cúng, gần gũi cho người sử dụng. Đây là loại gỗ mềm, dẻo, và hương thơm dịu nhẹ. Trong đời sống, gỗ từ mít thường được dùng làm tượng Phật, đồ thủ cồng mỹ nghệ đa dạng và các sản phẩm nội thất khác. Ở hầu hết các vùng nông thôn miền Bắc, Bắc Trung Bộ và Lào loại cây này khá phổ biến.
So sánh gỗ mít và gỗ lim
Gỗ lim có màu xám nhạt, gỗ sớm có màu vàng nâu và khi gỗ già màu vàng đen. Riêng phần lõi khi mới chặt thì màu xanh vàng tuy nhiên sau một thời gian gỗ chuyển thành màu nâu sẫm. Nếu để lâu hoặc ngâm dưới bùn thì mặt gỗ có màu đen. Mặt gỗ hơi óng ánh, dăm gỗ khá thô, thớ xoắn chéo đẹp mắt. Tuy gỗ lim quý, cứng, chắc, nặng, bền, không bị mối mọt, không bị cong vênh, nứt nẻ. Không biến dạng bởi thời tiết nên được ưa chuộng trong làm nhà gỗ. Nhưng gỗ lim chịu ẩm không được tốt. Vì vậy khi sử dụng loại gỗ này làm nhà phải sơn bả kỹ lưỡng đồng thời có các thiết kế chống ẩm tốt.
Về màu sắc thì gỗ mít có sáng hơn so với gỗ lim. Chất gỗ cũng nhẹ hơn, tuy không được chắc như gỗ lim nhưng dẻo dai. Nên dễ chế tác và không bị mối mọt tấn công. Loại gỗ cũng được sử dụng khá rộng rãi trong các thiết kế nội thất hay sử dụng làm nhà gỗ. Gỗ mít làm nhà gỗ rất tốt và bền tuy nhiên trữ lượng không có nhiều nên giá thành khá cao.
Ứng dụng của cây mít trong đời sống
Gỗ mít chế tạo nhạc cụ
Trong một số trường hợp, gỗ lấy từ cây mít thường được dùng để chế tác các dụng cụ âm nhạc như mộc cầm. Một phần không thể thiếu được của một loại nhạc Indonesia có tên là Gamelan. Đây là một thể loại dàn nhạc gồm nhiều nhạc cụ khác nhau như: cồng, chiêng, trống và nhạc cu khác bằng thân kim loại.
Gỗ mít trong xây dựng
Đồng thời, gỗ mít cũng khá được ưu chuộng trong xây dựng. Đặc biệt là các công trình chùa chiền, miếu mạo. Vào thời nhà Mạc gỗ mít được sử dụng khá phổ biến làm cột nhà.
Theo quan niệm từ xưa, trồng cây mít trong nhà có thể che chở mang đến may mắn cho gia chủ. Cây gỗ mít ở Ấn Độ còn được biết đến với tên gọi là Paramitra với ý nghĩa là cây thiêng liêng.
Để giữ được gỗ mít lâu, người ta thường sử dụng cây mít già. Sau khi đốn hạ sẽ được ngâm dưới nước vài tháng. Sau đó hong khô ở những nơi sạch sẽ. Bóc sạch vỏ rồi cắt theo kích thước các tượng phật tương ứng. Tùy vào kích thước mà có những tùy chỉnh phù hợp. Đối với những thân gỗ lớn người thợ chỉ cần bỏ đi những phần thừa. Nếu đường kính không đáp ứng được yêu cầu kích thước lớn hơn. Thì thường phải tiến hành ghép nối nhiều đoạn gỗ với nhau bằng những mộng chốt và gốc tre đã già để có thể làm nên cốt của pho tượng. Cuối cùng là gắn sơn sống lên những chi tiết nối đó cho liền khối, đảm bảo yếu tố thẩm mỹ.
Đồ thủ công mỹ nghệ điêu khắc gỗ mít
Gỗ cây mít được ưu chuộng để sử dụng trong việc tạc tượng Phật, điêu khắc đồ thờ cúng. Bởi loại gỗ này có khả năng chịu nước cao, chống mối mọt tốt, rất dễ tìm. Không quá đắt, giá cả phải chăng mà chất lượng gỗ lại tốt.
Đồ nội thất gỗ mít
Bên cạnh đó, gỗ mít còn được sử dụng nhiều trong làm đồ nội thất. Có được một bộ bàn ghế trong nhà bằng gỗ cây mít như một bảo bối quý giá. Bởi quan niệm của người châu Á màu vàng luôn là màu thể hiện sự vương giả, sang trọng quý phái. Tuy nhiên để đảm bảo chất lượng gỗ tốt nhất và giữ được lâu cần để ở những nơi không có ánh nắng trực tiếp chiếu vào. Bởi khi tiếp xúc với ánh nắng mặt trời gỗ mít rất dễ bị nứt nẻ.
Bàn thờ gỗ mít
Một trong những sản phẩm sử dụng từ cây mít nhiều nhất đó là bàn thờ tổ tiên. Đây là một vật gợi lên những chiều sâu tâm linh thể hiện nguồn cội của mỗi gia đình. Và không có loại gỗ nào phù hợp hơn gỗ mít để làm bàn thờ. Nó thể hiện sự sum vầy, nguồn cội cũng như thể hiện niềm tự hào với các bậc sinh thành.
Có một câu chuyên năm xưa kể lại rằng: Vào năm Minh Mạng thứ 17, khi đúc xong Cửu Đỉnh, vua cho chạm hình tượng cây mít có quả vào Cao đỉnh – đỉnh đồng đặt ở giữa, tượng trưng cho sự vĩ đại, kèm theo chữ Ba la mật (tục danh quả mít, còn có tên “Nẵng gia kiết”). Hình ảnh cây mít từ đó vừa mang ý nghĩa gần gũi, thân quen. Vừa biểu hiện sự trân trọng, tự hào của vua đối với một thứ cây quê cảnh nhưng độc đáo và cao quý.
Hơn nữa, bàn thờ tổ tiên luôn gợi lên một chiều sâu tâm linh “cây có gốc, nước có nguồn” vừa nhân bản vừa vun đắp truyền thống. Đồng thời là niềm tự hào của gia chủ về tổ tiên và về cách dạy con cháu. Chính vì vậy gỗ mít vừa thể hiện sự sum vầy con cháu lại nói lên sự giàu sang, đủ đầy.
Gỗ mít có đắt không?
Gỗ mít là loại gỗ nhiều biến động nên rất khó định giá xem bao nhiêu tiền một mét khối gỗ. Nó tùy thuộc vào rất nhiều yếu tố như thời điểm, chất lượng gỗ và kích thước để định giá. Tuy nhiên, có một điều không đổi là kích thước gỗ càng lớn thì giá gỗ càng cao.
Cùng thợ gỗ khám phá vân vân và mây mây các loại gỗ tại Việt Nam nhé!
