Gỗ lũa là một loại gỗ rất đẹp và được gán với cái tên nghệ thuật. Loại gỗ này được các đại gia, người chơi đồ cổ, cây cảnh săn lùng khắp nơi để sở hữu. Vậy bạn đã đã có thông tin gì về gỗ lũa, nó được hình thành như thế nào và có giá trị ra sao,…. Hãy tìm hiểu ngay cùng thợ gỗ để có câu trả lời tốt nhất nhé!
Gỗ lũa là gì?
Gỗ lũa là phần gốc của các loại cây gỗ tự nhiên cổ thụ lâu năm. Sau khi chết, các loại gỗ lũa chất lượng cao và đẹp thường được tìm thấy dưới các lòng sông, suối dưới tác động dòng chảy của nước gỗ cây bị bào mòn và hóa thạch (thời gian có thể lên đến hàng trăm, hàng ngàn năm). Vì vậy mà mỗi gốc có một hình thù độc nhất vô nhị không gỗ nào giống gỗ nào.
Tuy nhiên, để trở thành gỗ lũa thì các loại gỗ thông thường không dễ dàng gì có thể chịu được tác động tự nhiên để trở nên hóa thạch mà chúng thường mục nát. Chính bởi vậy để trở thành gỗ lũa thì chủ yếu là các cây gỗ quý và có tỉ trọng gỗ lớn chắc như các loại: Gỗ hương, gỗ mun, gỗ lim, gỗ nghiến, gỗ táu, gỗ muồng đen,..
Bên cạnh đó, cũng có cách thức lấy gỗ khác đó là đào từ các gốc cây cổ thụ trong tự nhiên và đục đẽo lấy phần lõi (xương gỗ) chế tác thành các tác phẩm nghệ thuật.
Ưu điểm gỗ lũa đó là: gỗ rất cứng, chắc, không mục, không bị mối mọt, gần như không bị ảnh hưởng bởi các điều kiện tự nhiên. Hình thù gỗ lũa đa dạng, độc đáo và không trùng lặp.
Điêu khắc gỗ lũa
Đây được cho là công đoạn quan trọng nhất để cho ra một tác phẩm nghệ thuật từ gỗ lũa. Điêu khắc gỗ lũa phải trải qua cả một quá trình lâu dài đòi hỏi người thợ phải có sự kiên trì, nhẫn nại và đặc biệt hơn hết mang đến thành công đó là lòng đam mê.
Để tạo ra sản phẩm tốt, trước tiên là phải đi tìm được gốc cổ thụ tốt, quý hiếm sau đó đợi trời mưa to cho đất mềm rồi đào lên. Khi có nguyên liệu, nếu gỗ còn tươi thì phải đợi nó khô mới có thể tiến hành điêu khắc chứ không làm ngay được. Người ta sẽ tiến hàng lấy phần lõi bên trong gỗ. Phần lõi này chính là gỗ lũa để chế tác.
Khác với những tác phẩm điêu khắc khác, người ta sáng tạo nghệ thuật nhưng vẫn luôn giữ đường nét tự nhiên nhất của cây gỗ. Tiếp đó là khâu quyết định hình thù cho tác phẩm được các nghệ nhân rất coi trọng. Nó đòi hỏi nghệ nhân phải cân nhắc rất nhiều vì nó ảnh hưởng trực tiếp đến thẩm mĩ cùng giá trị của sản phẩm sau này. Ngay cả với những nghệ nhân lâu năm, công đoạn này cũng không hề dễ dàng.
Điểm chính quyết định trong việc chế tác gỗ lũa chính là tất cả các công đoạn hoàn toàn được làm thủ công. Chính bởi vậy các tác phẩm mới có thể độc đáo không có cái nào giống cái nào.
Phân loại gỗ lũa
Hiện nay, trên thế giới có 3 loại gỗ lũa chính. Đây cũng là các điều kiện tự nhiên phổ biến tạo nên 3 loại gỗ này. Mỗi loại lại có những đặc điểm riêng biệt cũng như giá trị khác nhau.
Gỗ lũa dưới sông suối
Loại gỗ này phổ biến nhất trong 3 loại. Trong tự nhiên các đợt lũ lụt xảy ra khiến các cây gỗ to đã chết không còn bám chắc vào đất từ đó mà sẽ bị cuốn trôi xuống sông và chôn vùi trong bùn. Đặc điểm nhận dạng của loại gỗ lũa dạng này đó là thường là có màu đen bóng.
Khâu khai thác loại này gặp nhiều khó khăn bởi đây thường là những cây gỗ lớn. Thậm chí nhiều khối gỗ nặng đến hàng tấn nên việc đưa được gốc cây lên trong điều kiện sông suối sâu trong rừng khá khó khăn với những người chuyên săn gỗ lũa.
Gỗ lũa trong lòng đất
Khai thác loại gỗ hiện nay có hai cách chủ yếu đó là: đào cẩn thận xung quanh gốc tránh làm đứt rễ mất giá trị của gỗ và cách thứ hai là đợi những ngày sau mưa lớn đất mềm sẽ tiến hành phun nước cho lũa hết đất xung quanh cây.
Ưu điểm nổi bật của lại gỗ này là giữ được cả bộ rễ tự nhiên thành trùm, màu, vân gỗ,…Nghệ nhân dễ dàng tạo hình, làm kệ trang trí kết hợp với các đồ nghệ thuật khác nhau.
Gỗ lũa dưới mưa, gió
Không giống như hai loại gỗ trên thường trên được tạo ra trong rừng sâu loại gỗ này được tạo ra chủ yếu từ các vùng rừng ở nơi bán xa mạc trên thế giới. Trong điều kiện nắng gió tự nhiên gỗ bị bào mòn cho đến khi còn trơ nguyên lõi. Đây cũng là loại gỗ được giới chơi đồ cổ đánh giá cao bởi mức độ hiếm, vân đẹp, độ bền của chúng.
Ứng dụng của gỗ lũa
Hiện nay gỗ lũa được coi là đồ trang trí nghệ thuật xa xỉ nhất, có giá trị thẩm mỹ rất cao. Loại gỗ này chủ yếu được dùng làm đồ trang trí.
Làm đồ trang trí
Loại gỗ tự nhiên này thường được sử dụng làm các vật dụng trang trí nhỏ trong nhà, bàn làm việc, vật trang trí xe ô tô,…Hay nó còn được nhiều người lựa chọn với các mảnh gỗ lũa như một nhánh gốc hoặc một mảnh gỗ.
Hiện nay, các mảnh gỗ lũa được bán khá rộng bởi bởi việc khai thác gỗ khó trọn vẹn thường có những mảnh vỡ, gãy,… Chính bởi vậy các sản phẩm mảnh được bán lẻ làm đồ trang trí trên thị trường khá phổ biến cho bạn lựa chọn.
Bên cạnh đó, một số gốc cây cũng được chế tác làm bàn trà, bàn uống nước cũng rất được ưu chuộng hiện nay.
Làm tượng phật
Từ thời xa xưa, các sản phẩm gỗ lũa quý hiếm và lớn đã được điêu khắc, chế tác thành tượng phật sử dụng trong các ngôi chùa lớn và nổi tiếng như: Phật nhi lặc, quan âm bồ tát,… Thậm chí đến ngày này vẫn còn tồn tại và có giá trị về mặt nghệ thuật cũng như truyền thống rất cao.
